Sầu riêng Việt Nam 'tắc đường' sang Trung Quốc vì giấy kiểm định chất vàng O

Hơn 10 ngày nay, nhiều lô hàng sầu riêng Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc gặp khó, thậm chí phải quay đầu vì phía bạn yêu cầu có giấy chứng nhận kiểm định chất vàng O.

Sầu riêng Việt Nam gặp khó khi xuất khẩu sang Trung Quốc vì giấy kiểm định chất vàng O - Ảnh: C.TUỆ

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online sáng 21-1, lãnh đạo một doanh nghiệp chuyên xuất khẩu sầu riêng ở Đồng Nai cho biết đơn vị này đang phải tạm ngưng xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc, vì nước này yêu cầu phải có thêm giấy chứng nhận kiểm định chất vàng O.

Doanh nghiệp chờ hướng dẫn

"Yêu cầu này được phía Trung Quốc áp dụng từ ngày 10-1, khiến không chỉ doanh nghiệp mà hầu như toàn ngành sầu riêng Việt Nam bị ảnh hưởng. Hiện nay, cơ bản sầu riêng Việt Nam không xuất khẩu được sang Trung Quốc vì không có giấy chứng nhận kiểm định chất vàng O, cùng với đó là giấy kiểm định Cadimi" - vị này nói.

Theo vị này, đến nay công ty có khoảng 10 container sầu riêng không thể thông quan vì không có giấy kiểm định chất vàng O, buộc phải quay đầu về nhà máy để cấp đông và tiêu thụ nội địa.

"Dịp Tết Nguyên đán là giai đoạn cao điểm nhập khẩu, tiêu thụ sầu riêng của phía bạn. Từ ngày 10-1 đến nay, cả trăm container sầu riêng đang chờ ở cửa khẩu, trong đó có khoảng 100 container đã quay đầu về để cấp đông hoặc tiêu thụ nội địa.

Tính ra, mỗi container sầu riêng trị giá khoảng 3 tỉ đồng. Nếu tất cả sầu riêng không thể xuất khẩu, phải quay đầu thì thiệt hại rất lớn" - vị này chia sẻ.

Theo vị này, trước khi Trung Quốc ban hành quy định này thì phía bạn đã phát hiện sản phẩm sầu riêng của Thái Lan có chất vàng O. Do đó, Trung Quốc đưa ra quy định như vậy là hợp lý vì liên quan đến bảo đảm an toàn thực phẩm.

"Phía Thái Lan họ đã xử lý tương đối kịp thời, đến nay họ đã có 6 trung tâm xét nghiệm và có doanh nghiệp đã xuất khẩu trở lại bình thường.

Trong khi cơ quan quản lý nhà nước của ta chưa có hướng dẫn cụ thể, chưa có đơn vị nào đứng ra để xét nghiệm và cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn chất vàng O" - vị này nói.

Đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng tại cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn) cũng cho biết nửa tháng qua, công ty này chưa xuất được xe sầu riêng sang Trung Quốc do chưa làm được giấy kiểm nghiệm vàng O.

Vị đại diện này cho hay trước yêu cầu của phía Trung Quốc, chủ hàng mất rất nhiều công sức để tìm nơi kiểm nghiệm Cadimi, vàng O. Song khi tìm được rồi vẫn gặp vướng mắc.

Cụ thể nhiều lô hàng sầu riêng không ngâm thuốc, đảm bảo quy định cắt quả tại vườn, đóng thùng và chuyển đến nơi kiểm nghiệm, song đến nay chưa lô sầu riêng nào được cấp giấy chứng nhận vàng O.

"Việc này gây thiệt hại lớn cho chủ hàng, đơn vị vận chuyển" - đại diện doanh nghiệp nói và kiến nghị cơ quan chức năng tiếp tục hỗ trợ, hướng dẫn tháo gỡ vướng mắc để sầu riêng sớm thông quan, giảm thiệt hại, tiết kiệm chi phí xuất khẩu.

Một cơ sở thu mua sầu riêng xuất khẩu ở miền Tây - Ảnh: HOÀNG GIÁM

Đề nghị sớm đàm phán với phía Trung Quốc

Đại diện doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng ở Đồng Nai kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước (Cục Bảo vệ thực vật) nên có một đoàn trực tiếp tham gia xúc tiến, trao đổi với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để thống nhất cách xét nghiệm, lựa chọn các đơn vị, trung tâm xét nghiệm đủ điều kiện để xét nghiệm cho doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng.

"Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần xúc tiến sớm để khơi thông xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc, nếu tình trạng này kéo dài sẽ 'vỡ trận' đối với sầu riêng miền Đông Nam Bộ (thu hoạch từ tháng 4) và ảnh hưởng tới tổng giá trị xuất khẩu sầu riêng năm nay.

Song song với đó, cần có giải pháp kiểm soát vùng sản xuất vì vấn đề Cadimi nếu không kiểm soát từ vùng trồng thì không thể xử lý tận gốc. Còn chất vàng O thì không đáng lo ngại bằng vì đây là chất bảo quản sau thu hoạch" - vị này nói.

Ông Đặng Phúc Nguyên, tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng xác nhận việc nhiều doanh nghiệp gặp khó trong xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc do phía bạn yêu cầu thêm giấy chứng nhận kiểm định chất vàng O.

"Tôi được biết phía Cục Bảo vệ thực vật đã có động thái để cấp giấy kiểm định cho doanh nghiệp. Thủ tục như thế nào thì các doanh nghiệp liên hệ với Cục Bảo vệ thực vật để được hướng dẫn" - ông Nguyên nói.

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online sáng 21-1, về các giải pháp, hướng dẫn doanh nghiệp xử lý việc Trung Quốc yêu cầu giấy kiểm định chất vàng O, một lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết "đơn vị đã xử lý" và từ chối cung cấp thêm thông tin.

Theo các chuyên gia y tế, vàng O chính là Auramine O, tên hóa học của nó là Diarylmethane. Trong chất này có một dạng huỳnh quang và hạt mạ vàng dễ tan trong nước và cồn.

Chất này chỉ được sử dụng trong công nghiệp, dùng để nhuộm vải, giấy, hay để quét tường, chứ không được phép sử dụng trong thực phẩm hoặc làm chất phụ gia trong nguyên liệu thô.

Vàng O là chất độc hại đối với cơ thể sinh vật nói chung và đã bị Tổ chức Ung thư thế giới (IARC) xếp vào chất gây ung thư nhóm 3, tức là có khả năng gây ung thư cao.

Sầu riêng là mặt hàng rau quả xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đạt hơn 3 tỉ USD, tăng hơn 1 tỉ USD so với năm 2023, trong đó chủ yếu xuất khẩu sang Trung Quốc.

Dù xuất khẩu sầu riêng đạt kỷ lục nhưng năm 2024, phía Trung Quốc đã nhiều lần đưa ra cảnh báo nhiều lô hàng sầu riêng Việt Nam bị nhiễm Cadimi vượt ngưỡng quy định hoặc không tuân thủ quy định về kiểm dịch thực vật.

Hiện nay, sầu riêng Việt Nam muốn xuất khẩu sang Trung Quốc, ngoài việc phải tuân thủ các quy định về kiểm dịch thực vật, an toàn thực phẩm thì doanh nghiệp phải có giấy chứng nhận kiểm định dư lượng Cadimi và chất vàng O.

Chí Tuệ - Hà Quân